Engerhafe

In augustus 1944 gaf Hitler het bevel voor de bouw van verdedigingswerken langs de Noordzeekust, de Friesenwall. Hiervoor werden dwangarbeiders ingezet uit concentratiekamp Neuengamme en deze werden ondergebracht in kamp Engerhafe, gelegen in het Duitse dorpje Engerhafe vlakbij de grens met Groningen. Het kamp bestond uit 7 grote en een aantal kleine barakken waarvan de meeste in 1942 gebouwd waren op het grondgebied van de Kerk van Engerhafe voor Nederlandse arbeiders die betrokken waren bij de bouw van luchtafweergeschut. De barakken waren gecamoufleerd zodat ze vanuit de lucht op agrarische gebouwen leken en huisvestte ca. 2000 gevangenen waarvan de eerste per trein aankwamen op 21 oktober 1944. De omstandigheden in het kamp waren slecht door ondervoeding, volledig ontoereikende hygiëne en zware dwangarbeid. Er was maar 1 wasruimte, een kuil in de grond met daarover een plank diende als toilet en ziekten verspreidden zich makkelijk door de slechte medische voorzieningen, als die er al waren. De gevangenen werden elke dag om 4 uur in de ochtend gewekt voor appel om vervolgens naar hun werkplaats te moeten lopen waar ze diepe geulen in kleigrond moesten graven van 2,5 meter diep. Op 22 december 1944 hield het kamp op te bestaan omdat alle gevangenen weer waren overgeplaatst naar Neuengamme. In de korte tijd dat het kamp bestaan heeft zijn er 188 mensen gestorven.