Börgermoor

Kamp Börgermoor was de eerste van de 15 Emslandkampen en werd in 1933 gebouwd als gevangenkamp voor tegenstanders van het regime. Het kamp lag op ca. 10 km ten zuidoosten van Papenburg vlakbij de grens met Groningen en had ruimte voor 1000 gevangenen. De eerste gevangenen moesten het kamp zelf bouwen. In mei 1937 werd de capaciteit van het kamp uitgebreid naar 1500 gevangenen. Ook werden deze gevangene ingezet om kamp Esterwegen te bouwen. De gevangenen werden verder ingezet als dwangarbeiders bij de ontginning van veen waarbij alles handmatig gedaan moest worden. Ze kregen onvoldoende kleding, slechte voeding en werden regelmatig mishandeld door bewakers of aangevallen door opgehitste honden. Door de erbarmelijke omstandigheden kwamen er regelmatig mensen om het leven. Op 10 april 1945 dreef het kampbestuur de gevangenen bijeen samen met gevangenen uit het kamp Esterwegen voor een zogenoemde ‘dodenmars’ waarbij ongeveer 1100 gevangenen naar Collinghorst moesten marcheren om een dag later aan te komen bij kamp Aschendorfermoor. Er is heel weinig bekend over het dodental in kamp Börgermoor en tijdens de dodenmars. De naam Börgermoor blijft voor altijd verbonden met het lied ‘De Veensoldaten’, dat ver buiten de concentratiekampen bekendheid kreeg en jarenlang gold als een verzetslied tegen de nazi's en andere onderdrukkers. Het lied ontstond in 1933 uit het verbod van de SS en SA om bekende linkse liederen in de kampen te zingen. De gevangenen maakten daarop hun eigen lied, dat tot grote woede van de bewakers telkens opnieuw door de gevangenen werd gezongen.